Türkiye modern sanatının öncülerinden ve soyut sanatın ilk temsilcilerinden Fahrelnissa Zeid’in kapsamlı bir koleksiyonuna sahip olan İstanbul Modern, sanatçının yapıtlarından oluşan bir seçkiyi izleyicilerle buluşturuyor. Sergi 30 Mayıs-30 Temmuz 2017 tarihleri arasında görülebilir.
2006 yılında Türkiye modern sanatının öncülerinden Fahrelnissa Zeid ve oğlu Nejad Melih Devrim’in yapıtlarını “Gökkuşağında İki Kuşak” sergisiyle buluşturan İstanbul Modern, Zeid’in yapıtlarını 11 yıl aradan sonra yeniden bir seçkide bir araya getiriyor.
Sanatçının ustalaştığı soyut geometrik kompozisyonlar, Bizans – İslam – Batı sanatına referansların yer aldığı ve kendine özgü kullandığı renk paletiyle birleşen dışavurumcu 23 yapıtı, Kısa Süreli Sergiler Salonu’nda yer alacak sergiyle izleyiciyle buluşuyor.
Seçkide, sanatçının Türkiye sanat ortamında başladığı 1940’lı yıllardan Amman, Ürdün’e taşındığı 1970’li yıllara kadar, en etkin olduğu dönemden yapıtlar yer alıyor.
2017 yılı içinde Münih, Torino, Berlin ve önümüzdeki günlerde Londra’da İstanbul Modern Sanat Müzesi Koleksiyonu’ndaki yapıtların da yer aldığı sergilerde izleyiciyle buluşan Fahrelnissa Zeid, küresel sanat dünyasında taze bir ivme kazanıyor. Müze koleksiyonunda yer alan ve Zeid’in kariyerindeki en önemli yapıtlar, 13 Haziran itibariyle Tate Modern’de tüm dünyadan gelen sanatseverlerle buluşuyor. İstanbul Modern de koleksiyonunda yer alan yapıtlardan oluşturduğu bir seçkiyle sanatçıya duyulan bu ilgiyi destekliyor.
Oya Eczacıbaşı: Hayali gerçek yapan ilk bağışımız
Fahrelnissa Zeid’in İstanbul Modern’in tarihinde çok özel ve önemli bir yere sahip olduğunu dile getiren İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Eczacıbaşı, “İstanbul Modern daha fikir aşamasındayken dünya çapında ünlü sanatçımız Zeid’in ‘Cehennemim’ adlı başyapıtını, ailesi bir gün açmayı hayal ettiğimiz müze için armağan etmişti. İstanbul Modern kurulduğu anda müzeye giren ilk yapıt da o olmuştu. Zeid’in küresel sanat dünyasında daha fazla görünür olması sebebiyle biz de 11 yıl aradan sonra sanatçının yapıtlarını yeniden bir araya getirmek ve yeni nesillerle buluşturmak istedik” dedi.
Levent Çalıkoğlu: Zeid’in küresel sanat dünyasındaki yeri perçinleniyor
Küresel sanat dünyasında bu yılın Zeid yılı olduğuna dikkat çeken İstanbul Modern Direktörü Levent Çalıkoğlu şöyle devam etti:
“Fahrelnissa Zeid hayat hikayesi, kişiliği ve sanat anlayışıyla şüphesiz kuşağı ve döneminin en yaratıcı sanatçılarının başında geliyor. Bu yılın sergi takvimine baktığımızda Batı müze ve sanat kültürünün Zeid’in kendisi ve yapıtlarına olan gecikmiş ilgisini, ona hakettiği değeri verdiğini görüyoruz. Özellikle Tate Modern’de gerçekleştirilecek olan retrospektif Zeid’in küresel sanat dünyasındaki yerini perçinleyecektir. Zeid’in kapsamlı bir koleksiyonuna sahip olmamız sebebiyle sanatçıya duyulan bu ilgiyi biz de bu seçkiyle destekliyoruz.”
Fahrelnissa Zeid kimdir?
Fahrelnissa Zeid, 1901 yılında Osmanlı döneminde Sadrazam Cevat Paşa’nın yeğeni olarak Büyükada’da doğar. Geniş, sanatçı bir aileden gelen sanatçının kardeşleri yazar Cevat Şakir Kabaağaçlı ve ressam Aliye Berger’dir. Yazar İzzet Melih Devrim ile evliliğinden olan çocukları ressam Nejad Devrim ve yönetmen, tiyatro sanatçısı Şirin Devrim’dir. Zeid aynı zamanda seramik sanatçısı Füreya Koral’ın teyzesidir.
Sanayi-i Nefise’nin ilk kadın mezunları arasında olan sanatçı, resim öğrenimine Paris’teki Académie Ranson’un Stalbach Atölyesi’nde, sonrasında İstanbul’daki Namık İsmail Atölyesi’nde devam eder. 1934 yılında Irak’ın Ankara temsilcisi Emir Zeid ile evlenir, prenses unvanını alır. 1942 yılında D Grubu’na ve sergilerine katılır.
İlk kişisel sergisini 1944’te Maçka’daki evinde açan Zeid, 2. Dünya Savaşı sonrası belirli süreler yaşadıkları Paris, Londra, New York, Brüksel ve daha birçok şehirde yapıtlarını sergiler. 1976 yılında Amman’a yerleşen sanatçı, kendi adını taşıyan bir sanat enstitüsü kurar ve hayatının sonuna kadar enstitüye destek vererek üretimlerine devam eder. Sanatçı, 1991’de Amman’da hayata veda eder.
Coşkulu ve etkili kompozisyonları ile tanınan Zeid’in kendine özgü resim dili, tek üsluba indirgenemeyecek kadar canlı ve zengindir. Zeid’in sanat pratiği; minyatür kurgusuna uygun şekilde inşa edilmiş figürlü kompozisyonlarıyla erken dönem, vitray yüzeylerini anımsatan geometrik ve serbest soyutlamacı çalışmalarıyla olgunluk dönemi ve çoğunlukla portrelerden oluşan ve psikolojik anlatının ön plana çıktığı geç dönem şeklinde sınıflandırılabilir.
Sergiye özel eğitim ve etkinlikler
Sergi süresince İstanbul Modern Eğitim ve Sosyal Projeler bölümünün hazırladığı eğitim programları küçük sanatseverlerle buluşuyor.
“Fahrelnissa ile Nejad” belgeseli yeniden gösterilecek
2006 yılında İstanbul Modern çatısı altında gerçekleştirilen “Fahrelnissa ile Nejad: Gökkuşağında İki Kuşak” sergisi için İstanbul Modern ve CNN Türk ortak yapımı olarak geniş bir araştırmayla oluşturulan belgesel, sergi alanında ziyaretçilerle yeniden buluşacak.
Paris, Amman, İzmir, Ankara ve İstanbul’da çekimlerini gerçekleştirilen belgesel için, Paris’te Xavier Bureau, Olivier Larsque, Dina Vierny ve Maria Devrim, İzmir’de İsmet Kabaağaçlı Noonan, Ankara’da Bülent Ecevit, Amman’da Prens ve Prenses Raad, Hind Nasser, Suha Shoman ve Prens Hassan, İstanbul’da ise Şirin Devrim, Talat Sait Halman, Sara Koral, Nermidil Binart, Yaşar Kemal, Ara Güler, Tiraje Dikmen, Rabia Çapa, Yahşi Baraz, Haldun Dostoğlu ve Sabahattin Batur ile çeşitli söyleşiler gerçekleştirilmişti.
Kütüphanede Geniş Derleme
İstanbul Modern Kütüphane’de ise yapılan geniş derlemeyle Zeid’in yaşamına ve sanatına ilişkin kitaplar ve yazılar yer alıyor.
Fahrelnissa Zeid Baskılı Ürünler İstanbul Modern Mağaza’da
İstanbul Modern Mağaza’da sergiye özel olarak tasarlanan poster ve kartpostalların yanı sıra sanatçının yapıtlarından tasarlanan çeşitli ürünler de satışa sunuluyor.