Sultan Süleyman da nikristen en az o kadar çekti. Nikris illetinin ne kadar can yakıcı olduğunu ünlü 18.yy İngiliz Karikatüristi James Gillray’in bu makalede yer alan çapıcı çizimi gösteriyor. Sultan Süleyman Osmanlı tarihinde en uzun salanat süren padişahtı. 1520’de tahta geldiğinde 26 yaşındaydı; 46 yıl sonra, 1566’da, 72 yaşında son seferinde öldü. Sultanın nikris hastalığı kendini ne zaman belli etmeye başladı ?
Halk arasında gut veya damla hastalığı tıp dilinde ise podagra denir. Özellikle fazla içki içen ve fazla kırmızı et yiyenlerde görülür. Daha fazla erkeklerde rastlanır. El, ayak başparmağı, diz ve dirseklerde şişkinlik meydana gelir. Ağrı da vardır. Buraları dokunulmayacak kadar hassaslaşmıştır. Ateş 39,4 dereceye kadar yükselir. Tedavinin başarılı olması için mutlaka yatak istirahati gerekir. Gıda rejimi uygulanır. Acılı, tuzlu, sirkeli ve şekerli yiyecekler terkedilir. Alkol ve sigara bırakılır. Dana, koyun ve kuzu eti yenmez. Diğer etler, yağ, nişastalı yiyecekler mümkün olduğu kadar azaltılır. Şeker yerine bal kullanıllır. Az patates, yağsız beyaz peynir, yağsız süt, yoğurt, enginar, havuç, kereviz, kiraz, lahana, fasulye, zeytin, maydanoz, armut, çilek, erik, kara turp, üzüm, domates, ve pırasa yenilebilir. Ayrıca mümkün olduğu kadar çok limon suyu içilir.
Tarihçiler, ölüm sebebini ya saklamış, ya abartmış veya umumi kültür zaafı sebebiyle tam anlatamamıştır. Protein ağırlıklı beslenmenin neticesi olan nikris (gut, damla) hastalığı ailede irsîdir. Nikris, dolaylı olarak ölümü hazırlayabilir. Dünya ölüm sebepleri listesinde 60.’dır. Bün-yevîdir; rutubet ve sair dış tesirlerle alâkası yoktur. Halbuki Zigetvar’da ordugâhın bataklık yerde oluşu sebebiyle rutubetin Sultan Kanuni’nin hastalığını tahrik ettiği söylenir. Sultan Fatih, 45 yaşından sonra ata binip inemezdi. Anlaşılıyor ki, nikristen, ilâveten romatizma, diyabete bağlı damar tıkanıklığı ile damar sertliği gibi hastalıklar da kastedilmektedir. Gut, böbrek kifayetsizliğine yol açarak öldürür.
İstanbul, hele Topkapı Sarayı rutubetlidir. Kışın ısınmak, yazın ferahlamak bir meseledir. Her ne kadar sahil köşkleri varsa da, oturulabilecek konforda değildir. Şerefine aşırı düşkün padişahların, tahttan indirme veya millî bir felaket sebebiyle melankoliye düşmeleri kolay olmuş; bu da hastalığı tetiklemiştir. Padişahların yaş ortalaması 52,3’dür. En genç vefat eden Sultan II. Osman (18), en yaşlı ise Orhan Gazi’dir (81).
Dert bir değil ki…
Osman Gazi (66): Gut.
Orhan Gazi (81): Evlat acısından doğan teessür ve ihtiyarlık çöküntüsü.
Sultan I. Murad (64): Kosova’da şehid.
Yıldırım Sultan Bayezid (43): Esaretinin 8. ayında geçirdiği astım krizinden vefat etti. Hastalığı için ateşli humma da denir. Rivayete göre “Sizi serbest bıraksam, kargaşayı önleyip iktidarı ele alabilir misiniz?” sözüne müsbet cevap vermesi üzerine telaşlanan Timur tarafından zehirlenmiştir. Bir başka rivayete göre Timur’un kendisini Semerkant’a götürmek istemesinden doğan teessür sebebiyle yüzüğünün kaşındaki zehri içerek intihar etmiştir.
Çelebi Sultan Mehmed (39): Edirne civarında atla gezerken nüzul (inme) isabet edip attan düşmüş veya yaban domuzu avında iken kalb krizi geçirmiş; saraya kaldırıldıktan bir gün veya bir müddet sonra vefat etmiştir. Şiddetli baş ağrısı veya dizanteri rivayetleri de vardır.
Sultan II. Murad (47): İnme geçirip üç gün hasta yattıktan sonra vefat etmiştir. Meriç üzerindeki Kirişçi adasına yaptığı seyahatte soğuk alıp hastalanarak vefat ettiği de söylenir.
Fatih Sultan Mehmed (49): Gut ve diyabete bağlı rahatsızlıklardan dolayı seferde Gebze’de vefat etmiştir. Venedik tarafından zehirlendiği de söylenir.
Sultan II. Bayezid (62): İhtiyarlık hastalığı sebebiyle Dimetoka yolunda vefat etti. Kendisini tahttan indiren oğlu Sultan Selim tarafından zehirlendiği de söylenir.
Yavuz Sultan Selim (50): Diyabet hastası olan padişahın iki omuzu arasındaki şirpençe (şarbon, antraks) çıbanının, kan zehirlenmesine (septisemi) yol açması sebebiyle seferde Çorlu’da vefat etti.
Kanuni Sultan Süleyman (72): İhtiyarlık çöküntüsüne; yorgunluk, gut, dizanteri, anjin ve inme eklendi. Bir haftalık bir hastalıktan sonra Zigetvar’da vefat etti.
Sultan II. Selim (50): İki aylık bir hastalık sırasında, yangından sonra yeni yapılan saray hamamını teftiş ederken ayağı kayıp yan üstü düştü. O yer göğerip karardı. Yatağına nakledilince de kuvvetli bir humma başlayıp, mide rahatsızlığı da eklenerek vefat etti.
Sultan III. Murad (49): Dört gün süren bir hastalıktan sonra mesâne (prostat) illetinden vefat etti.
Sultan III. Mehmed (37): Kalp krizi.
Sultan I. Ahmed (28): 20 gün süren ateşli hummadan vefat etti.
Sultan I. Mustafa (47): Hal’inden 15 yıl sonra, muhtemelen geçirdiği bir sara nöbeti neticesinde vefat etti. Bir rivayette yeğeni Sultan IV. Murad tarafından idam edildi.
Sultan II. Genç Osman (18): Hal’inden 1 gün sonra isyancı yeniçerilerce boğduruldu.
Sultan IV. Murad (28): Beş senedir muztarip olduğu gut artarak, 14 gün yattıktan sonra vefat etti.
Sultan İbrahim (33): Hal’inden 10 gün sonra isyancılarca boğduruldu.
Sultan IV. Mehmed (51): Hal’inden 5 sene sonra zâtürreeden vefat ettiği zannedilmektedir.
Sultan II. Süleyman (50): İki senedir muztarip olduğu istiska (hydropisie, vücutta su toplanması) sebebiyle 14 gün ağır yattıktan sonra Edirne’de vefat etti.
Sultan II. Ahmed (52): İstiska hastalığından Edirne’de vefat etti.
Sultan II. Mustafa (39): Hal’inden 2 ay sonra mesâne tıkanması ve melankoli sebebiyle vefat etti.
Sultan III. Ahmed (63): Hal’inden 6 yıl sonra diyabetten vefat ettiği zannedilmektedir.
Sultan I. Mahmud (58): Ata binemeyecek vaziyette hasta olduğu halde Cuma selâmlığına çıktı. Namazdan sonra silahtar ağanın kolunda güçlükle yürüyerek ata bindirildi. Saray kapısından girişte maiyetinin kolları arasında basur kanaması veya kalb krizinden vefat etti.
Sultan III. Osman (58): Uyluğundaki lupus (kurt uru, deri veremi) çıkarıldıktan sonra rahatsızlandı. Donanmanın seferden dönüşünü seyretmek üzere Sarayburnu Kasrı’na çıktıktan sonra fenalaştı. Saraya dönüşte kan zehirlenmesinden (septisemi) vefat etti.
Sultan III. Mustafa (57): Rus Harbi sırasında Karasu faciası haberi üzerine sefere kalkıştı; ancak teessüründen inme indirerek vefat etti. Hastalığını, istiska, astım veya kalpte polip olarak verenler de vardır.
Sultan I. Abdülhamid (64): Rusların Özi kalesini alıp, halkını kılıçtan geçirdiği haberi üzerine teessüründen inme indirdi; sabaha karşı vefat etti.
Sultan III. Selim (47): Hal’inden 1 ay sonra isyancılarca hançerlendi.
Sultan IV. Mustafa (29): Hal’inden 2 ay sonra idam edildi.
Sultan II. Mahmud (53): Verem.
Sultan Abdülmecid (38): Verem.
Sultan Abdülaziz (46): Hal’inden 5 gün sonra isyancılarca intihar süsü verilerek bilekleri kesilmek suretiyle katledildi.
Sultan V. Murad (64): Hal’inden 18 sene sonra ailevî bir mesele yüzünden diyabet komasına girerek vefat etti.
Sultan II. Abdülhamid (76): Zâtürree.
Sultan V. Mehmed Reşad (74): Diabet.
Sultan VI. Mehmed Vahîdeddin (65): Kalp krizi.